In dit bericht vertelt Maarten van HP15 over een van zijn drie keuzeopdrachten:

Als een van mijn keuzeopdrachten heb ik een mini-review geschreven over de functie van bewustzijn. Dit is een onderwerp dat me altijd al heeft gefascineerd en het honoursprogramma bood me een mooie kans om me er verder in te verdiepen onder begeleiding van een deskundige. Daarbij kon ik meer ervaring opdoen met literatuur zoeken en academisch schrijven.
Bewustzijn is een abstract concept en binnen de wetenschap is er ook nog geen consensus over wat het precies is en hoe het tot stand komt. Dit komt onder andere doordat het erg moeilijk is om onderzoek te doen naar bewustzijn. Immers, omdat elk persoon alleen zijn eigen bewustzijn kan ‘waarnemen’, kan wetenschappelijk gezien eigenlijk niet eens worden bewezen dat bewustzijn überhaupt bestaat.
Om deze reden heb ik in mijn mini-review de functie van bewustzijn vanuit een aantal theorieën en principes benaderd. Deze theorieën betroffen de evolutietheorie, predictive coding theory, global workspace theory en integrated information theory. Daarbij heb ik ook gekeken naar hoe inhibitie en de Turing machine iets kunnen zeggen over de functie van bewustzijn.
Vanuit een evolutionair perspectief kan worden beredeneerd dat bewustzijn slechts een neveneffect van evolutie is, hoewel er ook wetenschappers zijn die stellen dat bewustzijn een evolutie-gerelateerde toename van complexiteit in systemen als de visus mogelijk maakt. Volgens de predictive coding theory stelt bewustzijn een persoon in staat om een voorstelling te maken van de buitenwereld en hypothetische situaties. Uit de global workspace theory kan worden afgeleid dat bewustzijn een rol speelt bij multimodale integratie en leerprocessen. De integrated information theory doet zijn naam eer aan door te stellen dat bewustzijn zorgt voor het integreren van informatie en hiermee bijvoorbeeld taal faciliteert. Bewustzijn lijkt ook samen te hangen met cognitieve inhibitie, wat gelegenheid geeft voor het simuleren van (de consequenties van) mogelijke reacties op omstandigheden. Hiermee zou bewustzijn ook een rol kunnen spelen in het adapteren aan een nieuwe omgeving. De computerwetenschap stelt tot slot dat er geen bewustzijn kan worden toegewezen aan machines, maar dat machines toch verscheidene bewustzijn gerelateerde fenomenen kunnen nabootsen, wat zou indiceren dat bewustzijn geen wezenlijke functie heeft.
Al met al was het voor mij een zeer leerzame en leuke opdracht. Zo was het handig om meer ervaring op te doen met academisch schrijven onder begeleiding van een deskundige en was het interessant om te leren over een vakgebied dat ik binnen het reguliere curriculum niet zou zijn tegengekomen. Daarbij denk ik nog steeds geregeld na over het mysterie dat bewustzijn is.